Levensverhaal-Biografie
De zorg voor mensen met dementie is gericht op het doel dat ieder individu, ondanks zijn ziekte, de hoofdpersoon van zijn eigen levensverhaal kan zijn en blijven. Hierbij is de Biografie een belangrijk puzzelstuk. Het levensverhaal van elke persoon is uniek. Niemand heeft eenzelfde leven geleefd, had precies dezelfde ervaringen en indrukken of dezelfde gedachten, gevoelens of kernbehoeften als gevolg van de verschillende gebeurtenissen in het leven.
Het levensverhaal kan voor ons als professional worden gezien als een hulpmiddel. Een onmisbaar gereedschap dat ons helpt een persoon door zijn verleden te leren kennen en beter te begrijpen. Het levensverhaal geeft ons kennis van wat voor het individu belangrijk is of is geweest, ook al zijn sommige delen wellicht niet meer zo belangrijk. Het helpt ons om een beter beeld te krijgen van de persoon achter de ziekte en het is deze persoon die we moeten kennen en begrijpen om persoonsgericht te helpen.
De door verschillende personen vertelde biografie kan er anders uitzien en andere informatie bevatten. De waarde van een levensverhaal is echter dat het gaat om voor de cliënt belangrijke gebeurtenissen en mensen tijdens zijn/haar verschillende levensperioden, zoals de kindertijd, volwassenheid en vroege/late ouderdom. Het levensverhaal behandelt verschillende persoonlijke feiten, kwaliteiten en gewoonten, maar gaat ook over gevoelens zoals vreugde en welzijn evenals gebeurtenissen die verdriet en pijn hebben veroorzaakt, zoals traumatische ervaringen.
Het levensverhaal moet worden geschreven in overleg met de cliënt met dementie en familieleden en bij voorkeur zo vroeg mogelijk nadat de behoefte/noodzaak aan zorg is vastgesteld; liefst voor aanvang. Zowel positieve als negatieve ervaringen opschrijven is belangrijk om een complete kijk te krijgen en om op de persoon met dementie beter te kunnen reageren vanuit begrip. Het levensverhaal kan vervolgens tijdens het zorgproces worden aangevuld met meer gebeurtenissen en bij voorkeur met gedateerde foto’s (Reminiscentie boek maken).
Door diepgaande kennis te hebben van het levensverhaal van de persoon met dementie, kunnen wij als hulpverlener beter ondersteunen en troosten wanneer het geheugen faalt en de praktische zaken in het dagelijks leven (deels) niet meer goed verlopen. Bij een professionele communicatie zoals validation gaat het er bijvoorbeeld om de herinneringen die de persoon ervaart te kunnen bevestigen, in plaats van fouten te corrigeren en erop te wijzen. Met een goede kennis van de persoon achter de cognitieve functie stoornissen, kan men vaak door te luisteren en te praten over wat er is geweest de cliënt bij diens herinneringen ondersteunen. Maar juist ook bij diagnostiek en de behandeling in Step 3 en 4 van ‘Stepped Care’ is kennis van de levensgeschiedenis van groot belang. Wat ging er goed, wat was moeilijk (bijvoorbeeld trauma’s uit de jeugd) en waardoor in welke levensfase zijn belangrijke achterliggende factoren van de NPI symptomen, waar de behandeling zich op kan richten om het psychisch lijden te verminderen/te verlichten.
Alle professionals die werkzaam zijn in de preventie, verpleging, zorg, begeleiding en behandeling van de persoon met dementie hebben een privacy-plicht en dat geldt des te meer ook voor het (soms zeer) persoonlijke levensverhaal.